Ashwagandha (witania ospała) to niewielki krzew, który dzięki swoim zdolnościom przystosowawczym opanował obszary tropikalne i subtropikalne. Nauczył się bowiem tolerować suszę. Niska dostępność wody stanowi silny stresor dla roślin. Niektóre radzą sobie z tym problemem, co przekłada się na ich sukces ewolucyjny. Witania ospała cenne substancje gromadzi w swoim korzeniu, który znalazł zastosowanie w przemyśle zielarskim. Jakie właściwości ma ashwagandha?
Jak odkryto adaptogeny i co wyróżnia te wyjątkowe rośliny?
Kilkadziesiąt lat temu botanicy zostali zaangażowani w ważny projekt badawczy. Na zlecenie polityków mieli znaleźć substancje, które poprawiałyby wytrzymałość robotników i żołnierzy. Rządzący liczyli na to, że wspomniane grupy zaczną pracować efektywniej, co przełoży się na dobrobyt kraju. Biolodzy przeprowadzili badania na szeroką skalę. Przyjrzeli się drobiazgowo 4 tysiącom ziół, którym lokalne społeczności przypisywały wyjątkowe właściwości. Kilkanaście z nich wykazywało pożądaną aktywność. W związku z tym, że zapewniały ludziom lepsze zdolności przystosowawcze, nazwano je adaptogenami.
Ashwagandha jest jednym z popularnych adaptogenów. Oznacza to, że pomaga człowiekowi lepiej radzić sobie w sytuacjach stresowych. Jednocześnie wspiera odzyskanie homeostazy, czyli stanu wewnętrznej równowagi, który uchodzi za pożądany. Na jej korzyść przemawia też bezpieczeństwo stosowania. Wszystkie adaptogeny słyną z braku właściwości toksycznych i uzależniających.
Adaptogeny bardzo szybko znalazły praktyczne zastosowanie, ponieważ badaniom od początku przyświecał jeden cel – uzyskanie lepszej wydajności robotników. Jako pierwsi suplementowali je kierowcy ciężarówek i górnicy. Później zaś włączono je do diety olimpijczyków, aby wspomóc ich wydolność i odporność na stres podczas igrzysk. Sportowcy, którzy przyjmowali te wyjątkowe zioła, zdobyli wiele medali. Z kolei astronauci dzięki adaptogenom lepiej radzili sobie ze zmęczeniem podczas misji kosmicznej.
Jak ashwagandha pomaga radzić sobie ze stresem?
Ashwagandha spotkała się z ogromnym zainteresowaniem mieszkańców krajów zachodnich. Wielu z nich doświadcza zgubnych skutków stresu. Dawniej ten mechanizm obronny świetnie się sprawdzał. Zresztą dziś w niektórych sytuacjach także nas wspiera. Problem polega na tym, że stres towarzyszy nam również wtedy, gdy nic nam nie zagraża.
Nasi przodkowie, gdy żyli blisko natury, zdobywali pokarm w lesie. Mężczyźni polowali na dzikie zwierzęta, kobiety zaś zbierały owoce. Podczas wypraw po pożywienie ryzykowali życie. W każdej chwili mogli zostać zaatakowani przez drapieżnika. Największe szanse na przetrwanie i przekazanie genów miały te osoby, u których sprawnie działał mechanizm obronny oparty na stresie.
Gdy pojawiał się bodziec informujący o niebezpieczeństwie, odpowiednie struktury w mózgu wysyłały sygnał do nadnerczy. Wspomniane narządy wydzielały hormony stresu, dzięki którym człowiek zyskiwał siły do podjęcia walki lub ucieczki. Serce szybciej pompowało krew do mięśni szkieletowych, a glikogen zgromadzony w wątrobie rozpadał się na cząsteczki glukozy. Jednocześnie następowała intensywna wymiana gazowa. Wszystko to przekładalo się na doskonale zaopatrzenie mięśni szkieletowych w energię niezbędną do tego, aby uciec przed drapieżnikiem.
Dziś żyjemy w znacznie spokojniejszych czasach, ale zamartwianie się, uruchamia ten sam mechanizm obronny. Długotrwałe oddziaływanie kortyzolu (hormonu stresu) prowadzi do:
-
spadku odporności,
-
pogorszenia pamięci i koncentracji,
-
nadciśnienia tętniczego,
-
insulinooporności,
-
zaburzeń snu,
-
zaburzeń hormonalnych.
Ashwagandha wspiera człowieka w sytuacjach stresowych i pośrednio chroni przed ich zgubnymi skutkami.
Jakie właściwości wykazuje jeszcze witania ospała?
Ashwagandha może ułatwiać zasypianie, gdyż wykazuje działanie normalizujące. Zauważono też, że wspomaga pamięć i koncentrację, które ulegają osłabieniu wskutek stresu informacyjnego i przebodźcowania. Wykazano, że witania ospała wspiera odporność. Poza tym jej suplementację zaleca się sportowcom i osobom aktywnym fizycznie, ponieważ polepsza wytrzymałość organizmu i pozwala radzić sobie ze stresem potreningowym. Jednocześnie ashwagandha wspomaga równowagę hormonalną.